TƯ LIỆU THAM KHẢO TƯƠNG TÁC CÙNG CON DÀNH CHO PHỤ HUYNH (PHẦN 4)
1. BỘ BÀI THƠ/ĐỒNG DAO/CAO DAO GIÚP BÉ HỌC CHỮ CÁI
Qua các bài thơ được trích đoạn và thể hiện những chữ cái tương ứng, nổi bật của bài thơ sao cho chữ cái đó xuất hiện liên tiếp nhiều lần trong các câu thơ, giúp bé vừa học thuộc được bài thơ mới và qua đó nhận biết được chữ cái được nhấn mạnh trong bài.
Ba mẹ có thể cùng con đọc thơ và tương tác nhận diện chữ cái tương ứng thể hiện qua phần đính kèm hình ảnh:
*BÀI THƠ: ĂN MỘT BÁT CƠM
Nguồn: Đặng Anh Tú, Đồng dao Việt Nam, NXB Văn hoá thông tin, 2009
Ăn một bát cơm,
Nhớ người cày ruộng.
Ăn đĩa rau muống,
Nhớ người đào ao.
Ăn một quả đào,
Nhớ người vun gốc.
Ăn một con ốc,
Nhớ người đi mò.
Sang đò,
Nhớ người chèo chống.
Nằm võng,
Nhớ người mắc dây.
Đứng mát gốc cây,
Nhớ người trồng trọt.
*ĐỒNG DAO: CON KIẾN MÀ LEO CÀNH ĐA
Nguồn: Mã Giang Lân, Tục ngữ và ca dao Việt Nam, NXB Giáo dục, 1999 (tái bản lần thứ 5)

Con kiến mà leo cành đa,
Leo phải cành cụt leo ra leo vào.
Con kiến mà leo cành đào,
Leo phải cành cụt leo vào leo ra.
*CA DAO: NGHÉ ƠI

Nghé ơi ta bảo nghé này
Nghé ăn cho béo, nghé cày cho sâu
Ở đời khôn khéo chi đâu
Chẳng qua cũng chỉ hơn nhau chữ cần
*ĐỒNG DAO: TẬP TẦM VÔNG
Nguồn: Đặng Anh Tú, Đồng dao Việt Nam, NXB Văn hoá thông tin, 2009

Tập tầm vông, tay không tay có,
Tập tầm vó, tay có tay không.
Tay nào không? Tay nào có?
Tay nào có? Tay nào không?...
*ĐỒNG DAO: CHIM SẺ
Nguồn: Đồng dao Việt Nam (dành cho học sinh tiểu học), Tần Gia Linh tuyển chọn và giới thiệu, NXB Giáo dục, 2004

Con chim se sẻ
Nó ăn gạo tẻ
Nó hót líu lo
Nó ăn hạt ngô
Nó kêu lép nhép
Nó ăn gạo nếp
Nó vãi ra sân
Ơ láng giềng gần
Xua con chim sẻ.
*BÀI VÈ: CHI CHI CHÀNH CHÀNH
Nguồn:
1. Trương Tửu, Kinh thi Việt Nam, NXB Tri thức, 2018
2. Đặng Anh Tú, Đồng dao Việt Nam, NXB Văn hoá thông tin, 2009

Chi tri chành chành,
Cái đanh thổi lửa.
Con ngựa chết trương,
Ba vương ngũ đế.
Cấp dế đi tìm,
Ù à ù ập… Đóng sập cửa vào.
*ĐỒNG DAO: TRỜI MƯA
Nguồn: Ca dao Việt Nam

Trời mưa quả dưa vẹo vọ,
Con ốc nằm co,
Con tôm đánh đáo,
Con cò kiếm ăn.
*ĐỒNG DAO: LỘN CẦU VỒNG
Nguồn: Đặng Anh Tú, Đồng dao Việt Nam, NXB Văn hoá thông tin, 2009

Lộn cầu vồng,
Nước trong nước chảy.
Có cô mười bảy,
Có chị mười ba.
Hai chị em ta,
Cùng lộn cầu vồng.
*ĐỒNG DAO: CHÚ CUỘI NGỒI GỐC CÂY ĐA
Nguồn: Đặng Anh Tú, Đồng dao Việt Nam, NXB Văn hoá thông tin, 2009

Chú Cuội ngồi gốc cây đa,
Để trâu ăn lúa gọi cha ời ời.
Cha còn cắt cỏ trên trời,
Mẹ còn cưỡi ngựa đi mời quan viên.
Ông thì cầm bút, cầm nghiên,
Ông thì cầm tiền đi chuộc lá đa.
*ĐỒNG DAO: BÍ NGÔ LÀ CÔ ĐẬU NÀNH
Nguồn: Đặng Thu Quỳnh, Tuyển chọn truyện, thơ, câu đố mẫu giáo, NXB Giáo dục, 2004

Bí ngô là cô đậu nành
Đậu nạnh là anh đưa chuột
Dưa chuột là ruột dưa gang
Dưa gang là nàng dưa hấu
Dưa hấu là cậu lúa ngô
Bí ngô là cô đậu nành...
*CAO DAO: CÁI BỐNG

Cái bống là cái bống bang
Khéo sảy khéo sàng cho mẹ nấu cơm
Mẹ bống đi chợ đường trơn
Bống ra gánh đỡ chạy cơn mưa ròng
*BÀI THƠ: CON CUA

Con cua tám cẳng hai càng
Một mai hai mắt rõ ràng con cua
*ĐỒNG DAO: CƯỠI NGỰA NHONG NHONG

Nhong nhong!
Nhong nhong nhong!
Ngựa ông đã về
Cắt cỏ Bồ Đề
Cho ngựa ông ăn.
*ĐỒNG DAO: BẮT CHÂN CHỮ NGŨ
Bắt chân chữ ngũ
Đánh củ khoai lang
Hỡi cô nhà hàng
Cho tôi bát nước
Dị bản
Bắt chân chữ ngũ, đánh củ khoai lang
Bớ mụ hàng! Cho ta bát nước.
*BÀI THƠ: DUNG DĂNG DUNG DẺ
Nguồn: Tuyển chọn truyện, thơ, câu đố mẫu giáo, Đặng Thu Quỳnh, NXB Giáo dục, 2-2004

Dung dăng dung dẻ,
Dắt trẻ đi chơi.
Đến cổng nhà trời,
Lạy cậu lạy mợ.
Cho cháu về quê,
Cho dê đi học.
Cho cóc ở nhà,
Cho gà bới bếp.
Xì xì xì xụp,
Ngồi thụp xuống đây.
*CA DAO: ĐỐ AI BIẾT LÚA MẤY CÂY
Nguồn: Nguyễn Xuân Kính, Phan Đăng Nhật, Kho tàng ca dao người Việt, NXB Văn hoá thông tin, 2001

Ðố ai biết lúa mấy cây,
Biết sông mấy khúc, biết mây mấy từng.
Ðố ai quét sạch lá rừng,
Ðể ta khuyên gió, gió đừng rung cây.
Rung cây, rung cội, rung cành,
Rung sao cho chuyển lòng anh với nàng.
*BÀI THƠ: GÁNH GÁNH GỒNG GỒNG
Nguồn: Đặng Thu Quỳnh, Tuyển chọn truyện, thơ, câu đố mẫu giáo, NXB Giáo dục, 2004

Gánh gánh gồng gồng
Gánh sông gánh núi
Gánh củi gánh cành
Ta chạy cho nhanh
Về xây nhà bếp
Nấu nồi cơm nếp
Chia ra năm phần
Một phần cho mẹ
Một phần cho cha
Một phần cho bà
Một phần cho chị
Một phần cho anh
Ta chạy cho nhanh
*ĐỒNG DAO: CHIM HÁT
Nguồn: Đồng dao Việt Nam (dành cho học sinh tiểu học), Tần Gia Linh tuyển chọn và giới thiệu, NXB Giáo dục, 2004

Con chim hay hát
Nó hát cành đa
Nó ra cành trúc
Nó rúc cành tre
Nó hát le te
Nó hát la ta
Nó bay vô nhà
Nó ra ruộng lúa
Nó múa nó chơi
Chim ơi, chim ơi!
*ĐỒNG DAO: KÉO CƯA LỪA XẺ
Nguồn: Đồng dao Việt Nam (dành cho học sinh tiểu học), Tần Gia Linh tuyển chọn và giới thiệu, NXB Giáo dục, 2004
Kéo cưa lừa xẻ,
Ông thợ nào khoẻ,
Về ăn cơm vua.
Ông thợ nào thua,
Về bú tí mẹ.
Kéo cưa lừa xẻ,
Làm ít ăn nhiều,
Nằm đâu ngủ đấy.
Nó lấy mất cưa,
Lấy gì mà kéo.
*ĐỒNG DAO: MỒNG
Nguồn: Đặng Anh Tú, Đồng dao Việt Nam, NXB Văn hoá thông tin, 2009

Mồng một lưỡi trai,
Mồng hai lá lúa.
Mồng ba câu liêm,
Mồng bốn lưỡi liềm.
Mồng năm liềm giật,
Mồng sáu thật trăng.
Mười rằm trăng náu,
Mười sáu trăng treo.
Mười bảy sảy giường chiếu,
Mười tám rám trấu.
Mười chín đụn dịn,
Hăm mươi giấc tốt,
Hăm mốt nửa đêm.
Hăm hai bằng tay,
Hăm ba bằng đầu.
Hăm bốn ở đâu,
Hăm nhăm ở đấy.
Hăm sáu đã vậy,
Hăm bảy làm sao.
Hăm tám thế nào,
Hăm chín thế ấy.
Ba mươi không trăng.
*ĐỒNG DAO: NU NA NU NỐNG
Nguồn: Đồng dao Việt Nam (dành cho học sinh tiểu học), Tần Gia Linh tuyển chọn và giới thiệu, NXB Giáo dục, 2004
Nu na nu nống
Cái bống nằm trong
Con ong nằm ngoài
Củ khoai chấm mật
Phật ngồi Phật khóc
Con cóc nhảy ra
Con gà tú hụ
Nhà mụ thổi xôi
Nhà tôi nấu chè
Tay xoè chân rụt
Nu na nu nống.
*ĐỒNG DAO: HÌ HÀ HÌ HỤI
Nguồn: Đồng dao Việt Nam (dành cho học sinh tiểu học), Tần Gia Linh tuyển chọn và giới thiệu, NXB Giáo dục, 2004

Hì hà hì hụi
Phát bụi phát bờ
Cho lau phất cờ
Cho trâu ra trận
Ba thằng ba đấm
Chết sạch quân thù
Cho cô đi chợ
Cho tớ đi trâu
Cho lau phất cờ.
* ĐỒNG DAO: CON VỊT, CON VẠC
Nguồn: Đồng dao Việt Nam (dành cho học sinh tiểu học), Tần Gia Linh tuyển chọn và giới thiệu, NXB Giáo dục, 2004

Quặc quặc, quạc quạc
Con vịt, con vạc
Có thương em tao
Thì lội xuống ao
Bắt ba con ốc
Thì lội xuống rộc
Bắt năm con rô
Thì lội xuống hồ
Bắt mười con diếc.
*ĐỒNG DAO: ÔNG SẤM, ÔNG SÉT
Nguồn: Đồng dao Việt Nam (dành cho học sinh tiểu học), Tần Gia Linh tuyển chọn và giới thiệu, NXB Giáo dục, 2004

Ông sấm, ông sét
Ông hét đùng đùng
Ông giật lung tung
Vỡ vung, vỡ nồi
Vỡ cả bát đĩa nhà tôi
Tôi lôi ông ra đánh
Đánh một roi
Đánh hai roi
Ông trốn về trời
Ơi ông sấm, ông sét ơi!
*BÀI THƠ: CON VỎI CON VOI
Nguồn: Đặng Anh Tú, Đồng dao Việt Nam, NXB Văn hoá thông tin, 2009

Con vỏi, con voi,
Cái vòi đi trước.
Hai chân trước đi trước,
Hai chân sau đi sau.
Còn cái đuôi thì đi sau rốt.
Tôi xin kể nốt,
Cái chuyện con voi.
*CA DAO: TRONG ĐẦM GÌ ĐẸP BẰNG SEN
Nguồn: Mã Giang Lân, Tục ngữ và ca dao Việt Nam, NXB Giáo dục, 1999 (tái bản lần thứ 5)

Trong đầm gì đẹp bằng sen,
Lá xanh, bông trắng lại chen nhị vàng.
Nhuỵ vàng, bông trắng, lá xanh,
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn.
2. BỘ BÀI THƠ GIÚP BÉ HỌC KĨ NĂNG ỨNG XỬ
Trong kho tàng thơ/đồng dao/cao dao… của Việt Nam có vô vàn những nội dung xung quanh cuộc sống, thông qua những vần điệu, từ ngữ giúp cho người đọc có thể nhận biết, học tập những điều hay lẽ phải trong cuộc sống.
Và qua những nội dung đó, với trẻ còn là bước đầu hình thành ngôn ngữ mẹ đẻ, phát triển tư duy, hoàn thiện nhận cách, là một nền móng vững chắc giúp trẻ vừa chơi vừa học hiệu quả.
Dưới đây là một số bài thơ/đồng dao/cao dao…gần gũi, đơn giản với trẻ mà TFA tổng hợp gửi đến quý Ba Mẹ có thêm nhiều nguồn tư liệu được phân loại chủ đề cụ thể giúp trẻ học những kĩ năng ứng xử xã hội, cách ứng xử khi gặp sự cố, ứng xử vời đồ dùng,... Hi vọng sẽ mang đến nhiều hữu ích tương tác dành cho trẻ và Ba Mẹ trong thời gian này.

*BÀI THƠ: BÉ NHỚ
Bé ơi nhớ nhé!
Khi ra khỏi phòng
Quạt, điện dùng xong
Tắt ngay tiết kiệm
Đánh răng rửa mặt
Mở nước nhỏ thôi
Tắt khi không dùng
Không cho lãng phí.
*BÀI THƠ: BÉ ƠI
Ngôi trường mình đẹp lắm
Rất ngăn nắp, gọn gàng
Bé ơi! Hãy thật ngoan
Đừng vẽ ra tường nhé!
Đừng bẻ cành bứt lá
Nhớ bỏ rác vào thùng
Giữ gìn vệ sinh chung
Để trường mình luôn đẹp.
*BÀI THƠ: TỰ TIN
Khi đến chổ đông người
Nên tự tin, mạnh dạn
Chớ rụt rè, nhút nhát
Hãy thể hiện mình nào!
Nói năng với mời chào
Thật to và dõng dạc
Để ông bà, cô bác
Mọi người đều khen con.
*BÀI THƠ: ĐI CHƠI PHỐ
Đi chơi phố
Gặp đèn đỏ
Dừng lại thôi
Không qua vội
Đèn vàng rồi
Tiếp đèn xanh
Nào nhanh nhanh
Qua đường nhé
*BÀI THƠ: BÉ BIẾT LẮNG NGHE
Người lớn nói
Bé lắng nghe
Không ngắt lời
Không la hét,
Người lớn hỏi
Bé trả lời
Thật rõ ràng
Và lễ phép.
*BÀI THƠ: BÉ NGHE NHẮC NHỞ
Khi được nhắc nhở
Bé phải lắng nghe
Không vội khóc nhè
Cũng không cáu giận
Bé sai hãy sửa
Không tái phạm nha
Xin lỗi thật thà
Cả nhà yêu mến
*BÀI THƠ: KHI GẶP HỎA HOẠN
Khi gặp hỏa hoạn
Bé đừng sợ nha
Cứu hộ quanh ta
Nhanh tay gọi nhé
Bấm 1 – 1 – 4
Thông báo tình hình
Khăn che miệng xinh
Khom lưng tránh khói.
*BÀI THƠ: MƯỢN ĐỒ CỦA BẠN
Muốn mượn đồ của bạn
Bé hãy hỏi nhẹ nhàng
Bạn vui vẻ sẵn sàng
Mới được mang về nhé
Giữ đồ thật sạch sẽ
Trả bạn khi dùng xong
Nhớ cảm ơn thật lòng
Bạn sẽ vui lắm đấy.
*BÀI THƠ: Ở NHÀ MỘT MÌNH
Bé ở nhà một mình
Có người lạ gõ cửa
Bé quyết không mở đâu
Lấy cảnh giác làm đầu
An toàn là trên hết.
*BÀI THƠ: TRẢ ĐỒ CHO BẠN
Bé mượn đồ của bạn
Dùng xong nhớ trả ngay
Nếu chẳng may lỡ tay
Làm hỏng thì nhận lỗi.
*BÀI THƠ: TƯƠI CƯỜI
Nụ cười như hoa nở
Trên miệng bé khi vui
Bé mang tặng mọi người
Nhân niềm vui khắp nơi.
*BÀI THƠ: XUỐNG CẦU THANG
Này các bạn nhỏ
Khi xuống cầu thang
Bé lưu ý nhé
Bước xuống cẩn thận
Nhớ đừng đùa nhau
Đừng lấy tay vịn
Làm cầu trượt chơi
Nhỡ mà bị rơi
Thì nguy hiểm lắm!
*BÀI THƠ: ĐỪNG CHƠI GẦN BẾP
Cái bếp là nơi nấu ăn
Bé ơi đừng có loanh quanh lại gần
Bếp ga, tủ lạnh, quạt trần
Nồi cơm, chảo điện rất gần tầm tay
Lại còn cả phích nước đầy
Không may ngã phải là gây bỏng liền
An toàn là việc đầu tiên
Bé ơi phải nhớ, tránh liền bếp thôi!
*BÀI THƠ: ĐI DÉP LÊ
Đi dép lê
Không được chạy
Kẻo vấp ngã
Gãy trẹo chân
Rách áo quần
Tay lấm bẩn
Đi cẩn thận
Bước nhẹ nhàng
Chớ vội vàng
Các bạn nhé!
*BÀI THƠ: NHẮC BÉ
Cái mũi để thở
Cái miệng để ăn
Nghe được rõ rành
Là tai bé đấy
Không dùng que, gậy
Hột hạt, đồ chơi
Cho vào mọi nơi
Mắt, tai, miệng, mũi
Nhỡ gặp điều rủi
Thì biết làm sao
Phải nhớ lúc nào
Cũng luôn phòng tránh.
*BÀI THƠ: KHÔNG TRÊU CHỌC KIẾN
Con kiến nhỏ
Đốt rất đau
Bé bảo nhau
Đừng trêu nó
Nhớ đừng có
Chọc tổ kiến
Và cũng không
Đuổi theo nó
Kiến tuy nhỏ
Nhưng lại chăm
Nhìn thấy nó
Bé đừng sợ
Không trêu kiến
Sẽ chẳng sao
Nhớ chưa nào?
Cô dạy thế!
*BÀI THƠ: ĐỪNG CHƠI TRÊN HÈ PHỐ
Vỉa hè, lòng đường
Không phải chỗ chơi
Xe cộ đông đúc
Cẩn thận bé ơi!
Đừng có ham chơi
Chạy theo trái bóng
Sẽ nguy hiểm lắm
Khi bóng xuống đường
Tai họa khôn lường
Bé ơi: "Đừng nhé!"
*BÀI THƠ: AN TOÀN VỚI BÉ
Bé đi mẫu giáo
Được học được chơi
Bé luôn nhớ lời
Mẹ và cô giáo
Giường ngủ, tủ áo
Bàn ghế, tường rào
Ở những nơi cao
Bé không trèo nhé.
Sàn nhà trơn trượt
Bé chẳng chạy đâu
Đừng xô đẩy nhau
Kẻo mà té ngã .
Bé chẳng chạy nhảy
Khi ra xếp hàng
Và nhớ đừng mang
Đồ chơi nguy hiểm
Súng hơi, dao, kiếm
Bé chẳng nghịch đâu
Luôn nhớ trong đầu
Lời cô lời mẹ.
An toàn con nhé!
Hãy nhớ đừng quên.
*BÀI THƠ: BÉ LUÔN GHI NHỚ
Các bạn ơi đừng có
Đến gần nơi hồ ao
Hố sâu không chắn rào
Giếng khơi hay bể nước
Các bạn phải lường trước
Nhỡ sơ ý không may
Tụt xuống hố nước đầy
Thì làm sao cứu được.
*BÀI THƠ: CÁI Ổ ĐIỆN
Đây là cái ổ điện
Dùng để cắm quạt vào
Bé đã biết chưa nào?
Đừng sờ vào"Giật đấy"!
Và không được dùng gậy
Kim loại, sắt và nhôm
Cho vào trong ổ điện
Và nhớ là phải biết
Không dùng kéo cắt dây
Bị giật sẽ rất gay
Nguy hiểm chết người đấy
Nhớ đừng làm như vậy
Thì mới là bé ngoan.
Giờ ăn đến rồi
Bạn phải nhớ thôi
Rửa tay chưa nhỉ
Phải nhớ rửa kỹ
Cho sạch bạn ơi
Khi rửa xong rồi
Bạn đừng nghịch nước
Áo quần bị ướt
Cảm lạnh mất thôi
Tay rửa sạch rồi
Vào ngay bàn nhé
Ăn uống sạch sẽ
Đảm bảo vệ sinh
Giúp cho chúng mình
Nâng cao sức khỏe.
*BÀI THƠ: ĐỒ CHƠI
Đồ chơi của lớp
Đều là của chung
Bé nhớ khi dùng
Nhẹ nhàng, cẩn thận
Nhớ lời cô dặn
Đồ dùng, đồ chơi
Khi học xong rồi
Cất cho gọn nhé.